Tiyatroya olan ilgi, pandemi kelimesinin hayatlarımıza girmesiyle birlikte bıçak gibi kesildi. Öyle ki ilk kapanan mekânlar tiyatrolar oldu. Mevzubahis sağlık olunca hiçbir tiyatro aksini düşünmeden oyunlarına ara verdi.
Virüs salgınının insandan insana temas yoluyla bulaşması ve kalabalık grupların bir arada bulunduğu noktalardan birinin de tiyatro olması, ne yazık ki, tiyatroya olan ihtiyacı bir bakıma yok sayma ya da erteleme noktasına getirdi. Halk içinde tiyatronun talep görmemesi ve tiyatroya gitme hevesi içindekilerin seyredecek oyun bulamamasıyla geçen son 7 ay içinde sınırlı sayıda oyun seyircisi ile buluşabildi. Bu oyunlar çoğunlukla açık hava tiyatrolarında gerçekleşti.
Sadece Türkiye’de değil birçok Avrupa ülkesinde de aynı durum geçerliydi ve tiyatrolar uzun bir süre kapalı kaldı. Bu süre zarfında online tiyatrolar gündeme geldi. En başarılı örneklerden bir tanesi olan National Theatre, her hafta bir oyununu ücretsiz olarak YouTube üzerinden seyircisi ile buluşturdu.
Elbette ilk anda hazırlıklı olmak imkânsızdı ve tiyatrolar ne yapacağını, ne yapılması gerektiğini öngöremedi. İlk olarak ekonomik sorunlar ile baş başa kalan tiyatrolar, en önemli gelir kaynağından yani bilet gelirlerinden mahrum kalarak iflasın eşiğine kadar geldiler. Bu noktada çözüm arayışlarını Tiyatromuz Yaşasın, Dayanışmanın 100’ü Şiir gibi kampanyalarla destekleseler de ne yazık ki bazı tiyatrolar sahnelerini kapamak zorunda kaldılar.
Bir önceki paragraftaki kolektif çözüm arayışından sıyrılarak kendi kitlelerine hitaben fon elde etmeye çalışan ve bunu başaran tiyatrolar da oldu.
İlk Örneğimiz: Moda Sahnesi
Moda Sahnesi mevcut şartlar altında altından kalkılamayan giderler için eski oyunlarının afişlerini satışa çıkardı. Koleksiyon amaçlı ve özel olarak basılan afişler Moda Sahnesi’nin internet sitesinde 300 TL* tutarında satışta. Bu afişler için Moda Sahnesi şöyle bir not bırakmış:
moda sahnesi afiş koleksiyonu serisi
moda sahnesi pandemi süreciyle başlayan ekonomik krizin yükünü hafifletmek için afiş koleksiyonu serisini satışa açıyor.
Kuruluş tarihi olan 2013’ten beri kültür-sanat alanında nitelikli eserler sergileyen, karşılaşmalara, ortaklıklara ev sahipliği yapan moda sahnesi, ana etkinliği olan tiyatro alanında kendi ürettiği oyunların afişlerini, Flaneur Books ortaklığıyla özel bir dizi altında topluyor. Flaneur tarafından sınırlı sayıda basılacak, beş oyun için sanatçılar tarafından yeniden tasarlanmış ve her biri sanatçı ve oyuncular tarafından imzalanıp “1’den 100’e” kadar numaralandırılmış, serigrafi tekniğiyle üretilmiş eserler, tiyatro severlerin ve koleksiyonerlerin ilgisine sunulmak üzere, şimdi ön siparişte !
İkinci Örneğimiz: Kumbaracı50
Kumbaracı50 Toy İstanbul’un sahnesini kapatmak zorunda kalmasının ardından, sahnemizi ayakta tutmak için bir şeyler yapacağız anlamında bir tweet atmıştı. Sonrasında kitlesel fonlama ile sahneye destek çağrısında bulundular.
“Duvarda İzin Olsun” diyerek başladıkları fonlama kampanyasında 200.000 TL tutarında bir bütçe hedefleyerek başladılar. Çok kısa bir sürede bu tutar toplandı ve kendileri gibi sorunlar yaşayan tiyatroları da kurtarmak adına, başladıkları andaki hedeflerinin de ötesine geçerek diğer tiyatroları da kapsayan bir kampanyaya dönüştürdüler.
1 Aralık 2020 tarihine kadar 200 TL tutarında bağış yaparak Kumbaracı50’nin destek olacağı tiyatrolara katkı sunabilirsiniz. Bu katkı karşılığında ödülünüz şu olacak: Destekte bulunduğunuz sahnelerin ortak teşekkür metninde yer alacaksınız. Destek olduğunuz sahnelerden birinden (Kumbaracı50 hariç) adınıza ayrılmış ve istediğiniz zaman kullanabileceğiniz 1 adet teşekkür biletiniz olacak. Hangi sahnenin size bilet ayırdığı daha sonra tarafınıza bildirilecek.
Yukarıda anlattığım iki örnekten hareketle şunu söyleyebilirim, tiyatrolar hayatta kalmak için 100.000’lerce TL’ye ihtiyaç duyuyorlar. Bu tutar son 6-7 aylık dönem düşünüldüğünde hiçbir gelirin olmaması ve borçların birikmesiyle birlikte en küçük tiyatrodan en büyük tiyatroya kadar böyle. Bunun tek istisnası olabilir, o da ödenekli tiyatrolar.
Tiyatroların bu tutarları bulabilmesi adına kitlesel fonlama oldukça kıymetli. Fongogo üzerinden Kumbaracı50 dışındaki tiyatrolar da kampanya açmalı ve hayatta kalmak için fon elde etmeliler. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta kendi kitlelerine ulaşabilmeleri ve onları harekete geçirmedeki etkileri olacaktır.
Üçüncü Örneğimiz: DasDas
DasDas kendine has yapısı ile tiyatronun modern vitrinlerinden biri. Sadece tiyatro odağında olmak yerine konser, konferans ve performans sanatları alanında etkinlikleri ve mutfağıyla önemli bir yer. Kişisel yorumum, tiyatronun tek başına yeterli gelir kaynağını yaratamıyor oluşu ile disiplinlerarası bir mekân kurgulamak ve bunu başarılı bir şekilde ortaya koymak takdir edilmesi gereken bir durum.
Gelelim DasDas’ın fon kampanyasına:
DasDas, Kumbaracı50’de olduğu gibi fongogo üzerinden kitlesel fonlama kampanyasına başladı. Burada temel alınan hedef, DasDas’ın ayakta kalmasından ziyade diğer tiyatroların sahnelerinden ayrılmak zorunda kalmalarıyla birlikte onlara kol kanat germek olduğu vurgulanmış. DasDas bu durumu şöyle ifade etmiş:
DasDas Açık Sahne
Bu süreçte birçok tiyatro bizim gibi yarı kapasite oynarken, bazı tiyatrolar sahnesini kapatmak durumunda kaldı. DasDas, Açık Sahne ile her ay pandemiden etkilenen tiyatrolar için bedelsiz olarak kapılarını açacak.
Gelin boş koltukları birlikte dolduralım, sahnesiz tiyatrolara sahne olalım!
Bu örneklerden hareketle tiyatrolar için fon elde etmek elbette mümkün. Çok geç olmadan ve hızlı bir şekilde tiyatrolar harekete geçmeli. Aksi takdirde iflas eden ve kapanan tiyatroları önümüzdeki aylarda sıklıkla işiteceğiz.
*Moda Sahnesi E-Dükkan üzerinden alışveriş yapmak istediğinizde afiş fiyatlarının 300 TL olduğu ancak açıklama metni üzerinde 350 TL olduğu görülüyor. Satın almak istediğiniz an için fiyat farklılık gösterebilir.